Tylodina perversa

Tylodina perversa (Gmelin, 1791)

Tylodina perversa por Enric Madrenas

Taxonomía
 

Superdomain

Biota  

 

Kingdom

Animalia  

 

Phylum

Mollusca  

 

Class

Gastropoda  

 

Subclass

Heterobranchia  

 

Infraclass

Euthyneura  

 

Subterclass

Tectipleura  

 

Order

Umbraculida  

 

Superfamily

Umbraculoidea  

 

Family

Tylodinidae  

 

Genus

Tylodina  

 

Species

Tylodina perversa  (Gmelin, 1791)

 
 Clasificación según Bouchet et al. (2017)
Fuente taxonómica: World Register of Marine Species (AphiaID: 141877).
Sinónimos

  • Patella perversa Gmelin, 1791
  • Tylodina atlantica Gray J.E., 1856
  • Tylodina citrina Joannis, 1853
  • Tylodina punctata Rafinesque, 1814
  • Tylodina punctulata Rafinesque, 1814
  • Tylodina punctulata Gray J.E., 1856
  • Tylodina rafinesquii Philippi, 1836
  • Tylodinella trinchesii Mazzarelli, 1897

Descripción
Los ejemplares de esta especie no suelen sobrepasar los 40 mm de longitud, aunque se han citado algunos animales “gigantes” que midieron hasta 75 mm de longitud. La coloración del animal (cabeza, manto, flancos del cuerpo, pie, rinóforos) es amarillo azafrán intenso y uniforme. El cuerpo es alto, el manto está poco desarrollado y se encuentra cubierto por la concha, que es cónica con el ápice ligeramente dirigido hacia atrás, de tipo pateliforme como la de las lapas, y recubre dorsalmente a casi todo el animal cuando éste está en reposo; cuando el animal está en movimiento sobresale por delante la cabeza y el pie por detrás. Por lo general, la concha, que está poco calcificada, suele estar cubierta de una cubierta orgánica (periostraco) escamosa; en la superficie de la concha se aprecian estrías radiales de color parduzco que no llegan al ápice y estrías concéntricas de crecimiento. La cabeza posee un par de rinóforos largos, auriculados y con un engrosamiento basal posterior; los ojos se observan justo delante de los rinóforos. La cabeza se prolonga hacia delante en una especie de velo cefálico del que salen dos cortos tentáculos orales de forma triangular. La branquia, situada en el flanco derecho del animal y protegida por la concha, está constituida por unas 10 hojas branquiales bipinnadas también de color amarillo. El orificio anal se encuentra detrás de la base de inserción de la branquia al cuerpo y el orificio genital se puede observar justo detrás del tentáculo oral derecho. El pie es muy amplio, de color amarillo y presenta estrías radiales por todo su margen.

Biología
Este curioso opistobranquio se encuentra siempre asociado a su especie alimento, la esponja Aplysina aerophoba, de la cual además obtiene el pigmento corporal, denominado uranidina, por lo cual en ocasiones no es fácil su localización sobre ella. Dado que la esponja se encuentra en ambientes fotófilos, entre 0 y 10-15 m de profundidad, en este intervalo batimétrico es donde se localiza el opistobranquio. Los animales, al alimentarse de las capas superficiales de la esponja excavan una cavidad en ella, pudiendo casi enterrarse en su interior. Se ha citado que esta especie también se alimenta de las abundantes cianobacterias presentes en los tejidos de la esponja. En estudios experimentales en el laboratorio se ha comprobado que puede alimentarse de Aplysina cavernícola, esponja que vive en cuevas y ambientes esciáfilos y que no se vuelve oscura en contacto con el aire. T. perversa obtiene de la esponja diversos alcaloides que tienen actividad antidepredante y que el opistobranquio puede expulsar al exterior junto con mucosidad cuando es molestado. Al igual que la esponja, cuando los animales son expuestos al aire el color amarillo de su cuerpo se vuelve de color pardo muy oscuro casi negro. Las puestas de T. perversa son asimismo de color amarillo y contienen alcaloides defensivos.

Etimología

  • Tylodina, derivado del griego [tulos] = protuberancia, proyección, bulto, nudo, todo lo que sobresale.
  • Perversa, del latin [perversus] = torneada en sentido inverso, sesgada, defectuosa, mal torneada, con lo que probablemente se refiere a cómo ha evolucionado la protoconcha (Bill Rudman) o a su excelente camuflaje sobre la esponja.

Distribución
T. perversa es una especie eminentemente mediterránea que se ha citado no obstante en algunas localidades del Atlántico europeo como las islas Británicas, Canarias, isla de Santa Elena, Madeira, Azores y también en Cabo Verde. En el Mediterráneo vive en todas sus costas, tanto orientales como occidentales y en la Península Ibérica se la conoce por todo el litoral atlántico y mediterráneo. También citada en Baleares. En las costas catalanas se la puede observar donde haya su esponja alimento.

Citas georeferenciadas conocidas de la especie: Tylodina perversa
Fuentes:
: OBIS
: GROC 2010-2011
: Enric Madrenas
: João Pedro Silva
: Bernard Picton
: GBIF.ORG
: OPK
: VIMAR
: Manuel Ballesteros.
: M@re Nostrum
: Altres fonts
: Marine Regions

Especies similares
Tylodina rafinesquii tiene un caparazón elevado con un periostraco que carece de rayas radiales marrones, mientras que T. perversa tiene un caparazón deprimido con un periostraco bien desarrollado marcado por bandas radiales marrones. Estas especies también tienen diferencias en la rádula. Tylodina duebenii es similar, pero de menor tamaño y con el cuerpo de un oscuro color violeta marronoso, vive en aguas profundas en el Mar Mediterráneo y Atlántico Oriental (Warén & di Paco, 1996).

Abundancia

    Mediterráneo occidental: ★★★☆☆
    Mediterráneo oriental: ★★☆☆☆
    Océano Atlántico: ★★☆☆☆
Mes

Esta gráfica muestra la probabilidad de observación mensual de Tylodina perversa basada en nuestros propios registros.

Videos

 

Otras fotos

Bibliografía

    Altimira C, Huelin MF, Ros J. 1981. Mol·luscs bentònics de les illes Medes (Girona). I. Sistemàtica. Butll. Inst. Cat. Hist. Nat. (Sec. Zool.), 47: 69-75.
    Bacallado JJ, Ortea J, Moro L, et al. 2008. Inventario de los moluscos de la marina de Arrecife, Lanzarote. Canarias Conservación.:1–32. Available from https://www.canariasconservacion.org/LA%20MARINA/DOC-16-Inventario%20de%20los%20moluscos%20de%20la%20marina%20de%20arrecife%202008.pdf.
    Ballesteros M. 2007. Lista actualizada de los opistobranquios (Mollusca: Gastropoda: Opisthobranchia) de las costas catalanas. Spira. 2(3):163–188.
    Ballesteros M, Pontes M, Madrenas E. 2015. Opisthobranch from Medes Islands (Marine Protected Area, Costa Brava, Catalonia, NE Spain): 40 years of study. Available from https://www.facebook.com/people/5th-International-Workshop-on-Opisthobranchs/100072425991990/.
    Ballesteros M, Madrenas E, Pontes M. 2016. Actualización del catálogo de los moluscos opistobranquios (Gastropoda: Heterobranchia) de las costas catalanas. Spira. 6:1–28.
    Ballesteros M, Madrenas E, Pontes M. 2023. OPK - Opistobranquis. Available from https://opistobranquis.info/.
    Becerro MA, Turón X, Uriz MJ, et al. 2003. Can a sponge feeder be an herbivore? Tylodina perversa (Gastropoda) feeding on Aplysina aerophoba (Demospongiae). Biol. J. Linn. Soc., 78 (4): 429-438. https://doi.org/https://doi.org/10.1046/j.0024-4066.2002.00165.x.
    Bielecki S, Cavignaux G, Crouzet JM, et al. 2011. Des limaces de rêve.
    Canessa M, Bavestrello G, Cattaneo-Vietti R, et al. 2021. Rocky substrate affects benthic heterobranch assemblages and prey/predator relationships. Estuarine, Coastal and Shelf Science 38: 539-558. 261:1–13. https://doi.org/10.1016/j.ecss.2021.107568.
    Cervera JL, Calado G, Gavaia C, et al. 2004. An annotated and updated checklist of the opisthobranchs (Mollusca: Gastropoda) from Spain and Portugal (including islands and archipelagos). Boletín Instituto Español de Oceanografía, 20 (1-4): 1-111. L.
    Dacosta JM, Pontes M, Ollé i Callau A, et al. 2009. Seguiment de mol·luscs opistobranquis a la platja des Caials (Cadaqués, Alt Empordà). Contribució al catàleg del Parc Natural de Cap de Creus. Annals de l’Institut d’Estudis Empordanesos. 40:107–130. https://doi.org/10.2436/20.8010.01.8.
    Domènech A, Avila C, Ballesteros M. 2002. Spatial and Temporal variability of the Opisthobranch molluscs of Port Lligat Bay (Catalonia, NE Spain). Journ. Moll. Stud., 68:29-37.
    Doneddu M, Manunza B. 1990. Opistobranchi delle coste della Sardegna: Tilodina perversa. Argonauta 6 (4-5): 104-108, Roma.
    Ebel R, Marin A, Proksch P. 1998. Organ-specific distribution of dietary alkaloids in the marine opisthobranch Tylodina perversa. Biochemical Systematics and Ecology 27(8):769-777.
    Fernández-Vilert R, Giribet G, Salvador X, et al. 2020. Assessing the systematics of Tylodinidae in the Mediterranean Sea and Eastern Atlantic Ocean: resurrecting Tylodina rafinesquii Philippi, 1836 (Heterobranchia: Umbraculida). Journal of Molluscan Studies. 0:1–17. https://doi.org/10.1093/mollus/eyaa031.
    Furfaro G, Vitale F, Licchelli C, et al. 2020. Two Seas for One Great Diversity: Checklist of the Marine Heterobranchia (Mollusca; Gastropoda) from the Salento Peninsula (South-East Italy). Diversity. 12(12):171.
    García-Gómez JC, Cervera JL, García FJ, et al. 1989. Resultados de la Campaña Internacional de Biología Marina “Ceuta-86”: Moluscos Opistobranquios. Bollettino Malacologico. 25:223–232.
    Gmelin JF. 1791. Vermes. In Gmelin J.F. (Ed.) Caroli a Linnaei Systema Naturae per Regna Tria Naturae, Editio Decima Tertia, Aucta Reformata. Tome 1, Pars 6 (Vermes). E. Beer, Lipsiae [Leipzig], pp. 3021-3910.
    Göbbeler K, Klussmann Kolb A. 2010. Out of Antarctica?-New insights into the phylogeny and biogeography of the Pleurobranchomorpha (Mollusca, Gastropoda). Molecular  Phylogenetics & Evolution. 55(3):996–1007.
    Göbbeler K, Klussmann Kolb A. 2010. The phylogeny of the Acteonoidea (Gastropoda): molecular systematics and first detailed morphological study of Rictaxis punctocaelatus (Carpenter, 1864). Journal  of Molluscan Studies. 76:303–316.
    Göthel H. 1994. Fauna marina del Mediterráneo. Barcelona: Ediciones Omega. 320 p.
    Grande C, Templado J, Cervera JL, et al. 2003. Molecular phylogeny of Euthyneura (Mollusca: Gastropoda). Molecular Biology and Evolution 21 (2): 303-313. 21(2):303–313. https://doi.org/10.1093/molbev/msh016.
    Huelin MF, Ros J. 1984. Els mol·lucs marins de les illes Medes In: Els sistemes naturals de les Illes Medes. Arxius de la Secció de Ciéncies, J Ros et al (eds) 73: 457-500. IEC. Barcelona, Spain.
    Long SJ. 2006. Bibliography of Opisthobranchia 1554-2000. Bayside Books & Press, Tustin, CA, U.S.A. 672p.
    Malaquias MA, Calado GJP. 1997. The malacological fauna of Salvage Islands - 1. Opisthobranch Molluscs. Bol. Mus. Mun. Funchal, 49(281): 149-170.
    McDonald G. 2009. Bibliographia Nudibranchia. 2nd Online Edition, Annotated. 1072 pp  Institute of Marine Sciences, University of California, Santa Cruz. Available from http://escholarship.org/uc/item/8115h0wz.
    Menéndez JL, Oliveros J. 2004 2015. Tylodina perversa accessed through: AsturNatura on 2015-02-05. Available from http://www.asturnatura.com/especie/tylodina-perversa.html.
    Moro L, Bacallado JJ, Ortea JA. 2010. Babosas marinas de las islas Canarias. Actas VI Semana Científica Telesforo Bravo, Instituto de Estudios Hispánicos de Canarias. https://doi.org/10.13140/RG.2.1.1168.2009.
    Moro L, Martín Esquivel JL, Garrido Sanahuja MJ, et al. 2003. Lista de especies marinas de Canarias (algas, hongos, plantas y animales). Consejería de Política Territorial y Medio Ambiente del Gobierno de Canarias. 248 p.
    Ortea J, L. Moro MC, Bacallado JJ. 2003. Resultados Científicos del proyecto “Macaronesia 2000” Chinijo-2002: Moluscos Opistobranquios. Revista de la Academia Canaria de Ciencias 14 (3-4): 165-180.
    Ozturk B, Dogan A, Bitlis-Bakir B, et al. 2014. Marine Molluscs of the Turkish Coasts: An Updated Checklist. Tübitak, Turkish Journal of Zoology 38. https://doi.org/10.3906/zoo-1405-78.
    Peñas A, Rolán E, Luque A, et al. 2006. Moluscos marinos de la zona de la isla de Alborán. Iberus, supplement 6.
    Pontes M, Dacosta JM, Ollé i Callau A, et al. 2023. M@re Nostrum. Available from http://marenostrum.org/.
    Prkić J, Petani A, Iglić Ð, et al. 2018. Stražnjoškržnjaci Jadranskoga Mora: Slikovni Atlas i Popis Hrvatskih Vrsta / Opisthobranchs of the Adriatic Sea: Photographic Atlas and List of Croatian Species. Bibinje: Ronilaćki Klub Sveti Roko. 464 p. Available from https://opistobranquis.info/en/recursos/llibres-recomanats/opisthobranchs-of-the-adriatic-sea/.
    Riedl R. 1983. Fauna und Flora der Mittelmeeres, ein systematischer Meeresfuhrer fur Biologen und Naturfreunde, 836 pp. Paul Parey, Hamburg & Berlin.
    Rolán E. 2005. Malacological Fauna From The Cape Verde Archipelago. Part 1, Polyplacophora and Gastropoda. ConchBooks, Frankfurt, Germany.
    Romani L. 2014. Mediterranean Umbraculida Odhner, 1939 (Gastropoda, Opisthobranchia): diagnostic tools and new records. Biodiversity Journal. 5(4):515–520.
    Ros J. 1975. Opistobranquios (Gastropoda: euthyneura) del litoral ibérico. Investigacion Pesquera. 39(2):269–372. Available from http://www.icm.csic.es/scimar/index.php/secId/8/IdNum/173/.
    Ros J. 1978. Distribució en l’espai i en el temps dels opistobranquis iberics, amb especial referencia als del litoral catalá. Butll. Inst. Cat. Hist. Nat., 42 (Sec. Zool., 2): 23-32.
    Ros J. 1973. Opistobranquios (Gastropoda: Euthyneura) del litoral ibérico : Estudio faunístico y ecológico [Tesis Doctoral]. Barcelona: Universitat de Barcelona. 285 p.
    Ros J, Altimira C. 1977. Comunidades bentónicas de sustrato duro del litoral NE español; V Sistemática de moluscos. Miscelánea Zoológica 4 (1): 43-55.
    Rudman W.B. et al. 1998 2010. Tylodina perversa accessed through: Sea Slug Forum on 2014-12-14. Available from http://seaslugforum.net/showall/tyloperv.
    Sánchez-Tocino L. 2018. El Litoral de Granada - Opistobranquios. El Litoral de Granada. Available from https://litoraldegranada.ugr.es/el-litoral/el-litoral-sumergido/fauna/moluscos/gasteropodos/opistobranquios/.
    Silva JP. 2008 2014. Tylodina perversa accessed through: Hypselodoris, Lesmas do Mar on 2014-12-21. Available from http://hypselodoris.blogspot.pt/2010/02/tylodina-perversa-gmelin-1791.html.
    Teeyapant R, Kreis P, Wray V, et al. 1993. Brominated Secondary Compounds from the Marine Sponge Verongia aerophoba and the Sponge Feeding Gastropod Tylodina perversa. Zeitschrift für Naturforschung Section C Biosciences 48(7-8):640-644.
    Templado J. 1982. Contribución al conocimiento de los gasterópodos marinos de Mallorca. Iberus 2: 71-77.
    Templado J, Villanueva R. 2010. Checklist of Phylum Mollusca. pp. 148-198 In Coll, M., et al., 2010. The biodiversity of the Mediterranean Sea: estimates, patterns, and threats. PLoS ONE 5(8):36pp.
    Thoms C, Ebel R, Hentschel U, et al. 2003. Sequestration of dietary alkaloids by the spongivorous marine mollusc Tylodina perversa. Zeitschrift fur Naturforschung C-A Journal of Biosciences 58(5-6):426-432.
    Trainito E, Doneddu M. 2014. Nudibranchi del Mediterraneo. 2nd. Il Castello. 192 p.
    Trainito E, Trainito S. 2003. Mediterranean harlequins : a field guide to Mediterranean sea slugs. Olbia (SS), Italia: Taphros.

    Bibliografía basada en los trabajos de Steve Long, 2006. Bibliography of Opisthobranchia 1554-2000 y Gary McDonald, 2009. Bibliographia Nudibranchia, con actualizaciones posteriores procedentes de otras fuentes.

Más información

Citar este artículo como:

Ballesteros, M., Madrenas, E. & Pontes, M. (2023) "Tylodina perversa" en OPK-Opistobranquis. Publicado: 19/04/2012. Accedido: 19/03/2024. Disponible en (https://opistobranquis.info/es/?p=70)

Para poder copiar esta cita clique el botón de la derecha.