Ringiculimorpha

Antic llinatge de gasteròpodes, els ringicúlids es consideraven fins fa poc com a cefalaspidis, però els darrers treballs filogenètics d’en Kano et al. (2016) ens expliquen una altra història. Sorprenentment, les característiques morfològiques i moleculars d’aquest grup evidencien de forma convincent l’ascendència comuna dels ringiculíds amb els molt diferents Nudipleura, el grup més ric en espècies (i més conegut) de les baboses marines (nudibranquis i pleurobrancacis), formant un grup comú anomenat Ringipleura amb categoria de Subterclasse.

Ringicula doliaris CC-BY-4.0 per Kano et al (2016)

Són cargols de mida petita però tenen una conquilla forta i amb una característica forma de “bombolla”, un peu hipertrofiat i un escut protector del cap com s’exemplifica en molts subgrups existents que tenen una manera de vida infaunal.

La taxonomia actual de Ringiculimorpha és:

  • Superordre Ringiculimorpha
    • Superfamília Ringiculoidea Philippi, 1853
      • Família Ringiculidae Philippi, 1853
        • Gènere Avellana d’Orbigny, 1842 †
        • Gènere Microglyphis Dall, 1902
        • Gènere Pseudoringicula Lin, 1980
        • Gènere Ringicula Deshayes, 1838
        • Gènere Ringiculoides Minichev, 1966
        • Gènere Ringiculopsis Chavan, 1947
        • Gènere Ringiculospongia Sacco, 1892

Les espècies de Ringiculimorpha citades en el Mediterrani o a la Península Ibèrica són:

Ringicula auriculata (Ménard de la Groye, 1811) Specimen from La Goulette, Tunisia (soft bottoms 10-15 m, 19.01.2010), actual size 3.4 mm

Ringicula auriculata

Ringicula buccinea (Brocchi,1814) [MIOCENE]

Ringicula buccinea

Ringicula conformis @ Croatia by Pero Ugarković

Ringicula conformis

Ringicula minutula

Ringicula minutula

Bibliografia

    Altimira C. 1976. Moluscos testáceos recolectados en el litoral sur de Tarragona (delta del Ebro) (Mediterráneo occidental español). Investigación Pesquera 40: 581-595.
    Altimira C. 1977. Fauna malacológica de Sant Pol de Mar (litoral N de la provincia de Barcelona). Miscelánea Zoológica 4 (1): 23-32.
    Altimira C. 1975. Moluscos testáceos recolectados en el litoral de la parte norte de la provincia de Gerona (Mediterráneo occidental español). Investigación Pesquera 39: 63-78.
    Ballesteros M. 2007. Lista actualizada de los opistobranquios (Mollusca: Gastropoda: Opisthobranchia) de las costas catalanas. Spira. 2(3):163–188.
    Ballesteros M, Madrenas E, Pontes M. 2016. Actualización del catálogo de los moluscos opistobranquios (Gastropoda: Heterobranchia) de las costas catalanas. Spira. 6:1–28.
    Ballesteros M, Madrenas E, Pontes M. 2023. OPK - Opistobranquis. Available from https://opistobranquis.info/.
    Brocchi GB. 1814. Conchiologia fossile subapennina con osservazioni geologiche sugli Apennini e sul suolo adiacente. Milano Vol. I: pp. LXXX + 56 + 240; Vol. II, p. 241-712, pl. 1-16.
    Capdevila M, Folch J. 2009. Fauna malacològica del Parc Subaquàtic de Tarragona (el Tarragonès, Catalunya, Espanya). SPIRA Vol. 3 Núms. 1-2 Pàg. 33-51.
    Cervera JL, Calado G, Gavaia C, et al. 2004. An annotated and updated checklist of the opisthobranchs (Mollusca: Gastropoda) from Spain and Portugal (including islands and archipelagos). Boletín Instituto Español de Oceanografía, 20 (1-4): 1-111. L.
    Costa OG. 1830. Catalogo sistematico e ragionato de’ testacei delle Due Sicilie. Tipografia della Minerva, Napoli. pp. 1-8, i-cxxxii, pl. 1-3.
    Crocetta F, Zibrowius H, Bitar G, et al. 2013. Biogeographical homogeneity in the eastern Mediterranean Sea - I: the opisthobranchs (Mollusca: Gastropoda) from Lebanon. Mediterranean Marine Science, Vol 14, no.2.
    García-Gómez JC, Cervera JL, García FJ, et al. 1991. Resultados de la campaña internacional de biología marina “Algarve 88”: moluscos opistobranquios. Bollettino Malacologico 27 (5-9): 125-138.
    Hidalgo JC. 1917. Fauna malacológica de España, Portugal y las Baleares. Trabajos del Museo Nacional de Ciencias Naturales. Serie Zoología (Madrid) 30: 752 pp.
    Long SJ. 2006. Bibliography of Opisthobranchia 1554-2000. Bayside Books & Press, Tustin, CA, U.S.A. 672p.
    Mariottini P, Smriglio C, Oliverio M. 2000. The Ringicula leptocheila complex, with the description of a new species (Opisthobranchia; Ringiculidae). Bollettino Malacologico 36 (5-8):71-82.
    McDonald G. 2009. Bibliographia Nudibranchia. 2nd Online Edition, Annotated. 1072 pp  Institute of Marine Sciences, University of California, Santa Cruz. Available from http://escholarship.org/uc/item/8115h0wz.
    Megerle von Mühlfeld JC. 1811. Entwurf eines neuen System’s der Schalthiergehäuse. Erste Antheilung. Die Muscheln. Der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin Magazin für die neuesten Entdeckungen in der gesammten Naturkunde 5(1): 38-72, (mit einer Tafel. (III. Fig 1-4)).
    Moro L, Martín Esquivel JL, Garrido Sanahuja MJ, et al. 2003. Lista de especies marinas de Canarias (algas, hongos, plantas y animales). Consejería de Política Territorial y Medio Ambiente del Gobierno de Canarias. 248 p.
    Nordsieck F. 1972. Die europäischen Meeresschnecken : (Opisthobranchia mit Pyramidellidae, Rissoacea) : vom Eismeer bis Kapverdem, Mittelmeer und Schawarzes Meer. Stuttgart: Gustav Fischer. XIII, 327 p. p.
    Ozturk B, Dogan A, Bitlis-Bakir B, et al. 2014. Marine Molluscs of the Turkish Coasts: An Updated Checklist. Tübitak, Turkish Journal of Zoology 38. https://doi.org/10.3906/zoo-1405-78.
    Pruvot-Fol A. 1954. Mollusques opisthobranches. Paris, France: Paul Lechevalier (Faune de France). 460 p.
    Riedl R. 1983. Fauna und Flora der Mittelmeeres, ein systematischer Meeresfuhrer fur Biologen und Naturfreunde, 836 pp. Paul Parey, Hamburg & Berlin.
    Risso A. 1826. Histoire naturelle des principales productions de l’Europe Méridionale et particulièrement de celles des environs de Nice et des Alpes Maritimes. Paris, Levrault: Vol. 1: XII + 448 + 1 carta [1826]. Vol. 2: VII + 482 + 8 pl. (fiori) [novembre 1827]. Vol. 3: XVI + 480 + 14 pl. (pesci) [settembre 1827]. Vol. 4: IV + 439 + 12 pl. (molluschi) [novembre 1826]. Vol. 5: VIII + 400 + 10 pl. (altri invertebrati) [Novembre 1827].
    Rolán E. 2005. Malacological Fauna From The Cape Verde Archipelago. Part 1, Polyplacophora and Gastropoda. ConchBooks, Frankfurt, Germany.
    Templado J, Villanueva R. 2010. Checklist of Phylum Mollusca. pp. 148-198 In Coll, M., et al., 2010. The biodiversity of the Mediterranean Sea: estimates, patterns, and threats. PLoS ONE 5(8):36pp.
    Toll L, Ballesteros M. 2017. “Opistobranquios” (Mollusca: Gastropoda) de la colección malacológica Lluís Dantart. Spira 6 (2017): 171–184.

    Bibliografia basada en els treballs de Steve Long, 2006. Bibliography of Opisthobranchia 1554-2000 i Gary McDonald, 2009. Bibliographia Nudibranchia, amb actualitzacions posteriors procedents d´altres fonts.